Makine Mühendisi

İTÜ Makine Mühendisliği öğrencilerinin son sınıfta seçmeli olarak alabileceği zor derslerden olan MAK 434 Gaz Türbinleri dersinin hocası; sempatik tavırları ve farklı ders anlatımıyla Profesör Erkan Ayder. Bu size iyi bir haber aslında, tabi akışkanlar mekaniği dersini ondan alanlar biraz tedbirli girecektir derse. Nasıl tedbirler derseniz; derste çok göze batmama, derse ve asla kısa sınavlara geç gelmeme, dersin işlenişi sırasında başka şeylerle uğraşmama veya uyumama konusunda özetlenebilir. İyidir hoştur çok da gülersiniz dersinde ama disiplinlidir Erkan Ayder. Kısa sınavlar, vizeler ve finallerde kimsenin gözünün yaşına bakmaz. Oysa ders işleyişini görünce melek dersiniz. Hakkını vererek de anlatır Gaz Türbinleri dersini. Eğer daha önce akışkanlar mekaniği dersini ondan almamışsanız, keşke alsaydım diye üzüldüğünüz bile olur. Fakat notlandırması aşırı derecede, ultra süper kıttır. Gerçi son sınıfa gelmişsiniz artık not endişeniz değil neler kaparım hevesi olmalı ruhunuzda.

MAK 434 Gaz Türbinleri Dersi Nasıl İşlenir?

Ders aslında çok hızlı başlar, ilk prensip asla ders kaçırmama ya da geç kalmamadır. Geç kaldığınız gün kesinlikle kısa sınav olur ve siz daha kısa sınav başlayalı 10 saniye bile olmamışken sınıfa girseniz de kısa sınava alınmazsınız. Şahsen üç defa derse geç kalıp üç kısa sınav kaçırmışlığım vardır. Kesinlikle not tutmalısınız. Erkan Hoca önemli sayfaları boş olan bir kitap koyar her sene fotokopiye. Kitabı alın ama oradaki bilgilerin sizi geçirmeye yeteceğini düşünmeyin.

Fotokopideki kitap aslında; William W. Bathie'nin 1996 yılında yayınladığı “Fundamentals of gas turbines" kitabının hemen hemen türkçeleştirilmişidir. Kitabın bir kopyasını da cd ile sınıfa dağıttırır. O kitap sizin AA umudunuzdur.

Gaz Türbinleri Projesi ve Bilinmesi Gerekenler


Gaz türbinleri dersinin projesi size verilen bir uçak/helikopter/yer türbinin tüm hatlarıyla incelenmesidir. İlk olarak bir literatür taraması yapılır. Sakın literatür taramanızı ingilizce olarak vermeyin türkçeleştirin. İkinci kısım ısıl verim, güç gibi bilgileri bulmak. Fakat ikinci teslimde unutmamanız gereken en önemli nokta bulduğunuz değerle, literatürdeki verimi ya da gücü doğrulamanızdır. Tüm sınıf ödevi tam yapsa da bunu yapmayı kimsenin tahmin etmeyeceği/edemeyeceği için ilk teslimden maksimum 70 gibi bir not alır.

Daha sonra projede çark sayısı, optimizasyon/iyileştirme işlemleri yapılır. İyileştirme işlemlerinde helikopter türbinlerinin dikkat etmesi gereken nokta; gaz türbinlerinde rejeneratif sistem kullanılmaz siz burada sıkıştırma oranı üzerinden giderek iyileştirme yapmalısınız.

Gaz Türbinleri Ödevi

Bu ders tam donanımlı bir komando gibidir. Ne ararsanız bulursunuz. Ödev de bunlardan bir tanesi. Tavsiye edilne ödevin verildiği gün bitirilmesidir, yoksa bitirme projesi aralarının gaz türbinleri ödevi yapmakla geçtiğini göreceksiniz. Çok zor olmamakla birlikte eğer sınıftan farklı notlar almak istiyorsanız İTÜ kütüphansinin burada farkını keşfedebilirsiniz.

Gaz Türbinleri Vize ve Finalinde Ne Çıkar?

-İlk Vize

İlk vizede kendinizi garantiye almanız gerekli. Buradaki yüksek bir not sizi çok rahatlatacaktır, kaybettiğiniz bir puan bile çok önemlidir, zira ileri ki sınavlarda kaybedilen bu bir puan mumla aranır.

Peki neler çıkar? İlk vize dört sorudan oluşur. İlk soru sıradan bir gaz türbini sorusu gibidir, fakat bir yerlerde hoca sizin zekanızı ve derse ilginizi görmek için ufak bir farklılık yapar.


Bu mesela çıkışta iki türbinin bulunması olabilir. Çözüm yöntemiyse bir türbinin kompresörü diğer türbinin güç jeneratörünü beslediğini görmekle bulunur. Önemli bir noktada denklemin 3. ya da 4. noktasında takılındığında sondan başlayarak bu noktaya geri geri gelmeye çalışmaktır. Çünkü bilinmeyen çoğu zaman sonda değil ortada bulunur (Yanma verimi gibi).

İkinci soru; gittiğiniz geziyle alakalı kolay sayılabilecek bir sorudur. Erkan Hoca uygulamalı ders işlemeye seven biri olduğu için sizi iki defa geziye götürür. İkisinden de soru beklersiniz genellikle birinden gelir, ama siz temkinli olun iki geziye de gidip hem bir şeyler öğrenmeye hem de gezinin tadını çıkarmaya bakın.

Üçüncü soru; sözel bir soru; bildiğiniz iki yer ve uçak türbininin ismini yazıp yer ve uçak türbinleri arasındaki farkları yazın tarzında. Bu sorununu cevabını hoca ilk derste söylüyor. Ayrıca kısa sınavda da ilk dersten soru geliyor.

Dördüncü soru; bir gaz türbininin elemanları. Lüleyle başlayıp, güç türbinindeki kontrol elemanıyla biten bir çizim göreceksiniz karşınızda. Kitapta küçük bir çizimi var, Erkan Hoca da detaylara inmeden açıklıyor vizeden 2-3 ders önce.

Bunlar bizim dönemde çıkan ilk sorular, ama unutmayın burayı sizin okuduğunuz gibi Erkan Hoca'da okuyacağı için soruları değiştirme ihtimali yüksek. Fakat ders az çok bunların etrafında işleniyor yine benzer sorular gelecektir.

-İkinci Vize

Turbofan'la tanışıp ilk vizeyi mumla arayacağınız vizedir. Üç soru çıkmıştı bizim vizede; 50 puanlık turbofan sorusu, 25 puanlık ara ısıtmalı-soğutmalı iki kademeli (r1 ve r2) bir sistemin veriminin çıkarılması, 25 puanlık giriş ve çıkış hızlarının verildiği bir momentum denklemi. Turbodan sorusunda unutmamanız gereken en önemli nokta, uçağı duruyor gibi almanız gereklidir. Bu aslında soruda farklı bir şekilde size belirtilecek ama siz farketmeyeceksiniz. Vizede üstteki cümleyi hatırlayıp V=0 yazın bir yerlere. Gaz Türbinleri dersini turbofanı öğrenmeden geçemeyeceğinizi bilin.


-Final

Üç soru, ilk soru turbofan diğer ikisini unutun. Turbofan sorusu 70 puan civarındadır. Kompresörün önünde ekstra bir hızlandırıcı bulunur, bu hızlandırıcının önünde nozzlelar vardır. Giriş ve çıkışta lüleler sizi selamlar. O kadar çok indis vardır ki iki haneli basamaklara geçersiniz. Bu yüzden turbofan derslerinin hiçbirini kaçırmamalısınız. Bathie'nin kitabındaki örnekleri çözmeyi de unutmamalı. AA'yı hedefleyenler için diğer iki soru, kitabın sonunda umursanmayan patent bilgileri ve gaz türbinleri dersinde kazanılan genel kültür bilgisiyle ilgilidir.

• Tüm dönem boyunca ki deneyimlerimi paylaşmaya çalıştım, buradaki bilgiler size bir ön tecrübe kazandırması açısından verilmiştir, kesinliği asla iddia edilemez.
• Verilen ödev ve projelerle ilgili asla paylaşımda bulunulmaz. Sadece yorumlarla soracağınız sorular doğrultusunda size yardımcı olunur, problemin gidişatı ve çözümleme hakkında fikir verilir.

İyi bir notla dönemi kapamanız dileğiyle.